السلام علیک یا سلطان خراسان کرامات امام هشتم
|
علت نام گذاری مشهد چه بوده است؟ مشهد ؛ شهر ،آگاهی و حضور از تاریخ هر شهری که سخن به میان می آید ، یکی از نخستین چیزهایی که مورد بررسی قرار می گیرد ، وجه تسمیه ی آن شهر و چگونگی و دلیل پیدایش نام آن است. اما هنگامی که به نام مشهد می رسیم، در نگاه اول، این سردر گمی و حیرانی از میان می رود و همه چیز چونان آفتاب در برابر دیدگاه پژوهشگر رخ می نماید. اینک سخن در این است که چرا این خطه را مشهد نام نهاده اند و این اسم پر آوازه که از دوازده قرن پیش بدین سو، شهرتی روز افزون یافته، به حدی که اینک حتی بدون هیچ افزوده ای بر شهری که گرد مزار و بارگاه امام رضا(علیه السلام) واقع شده، اطلاق می شود.
همه می دانیم که برای درک معنا و مفهوم یک واژه ی عربی ناگزیر از کاویدن ریشه ی آن هستیم؛ از این رو، باید به فرهنگ های لغت مراجعه کنیم: مشهد ریشه ی «شهِد،یشهَد» است. _ وقتی گفته می شود: « شهِد فِلانَ عَلی کَذا» یعنی فلانی درباره ی آن چیز گواهی داد. _و زمانی که گفته می شود :« شهِد فِلانَ هذِا الامر» یعنی فلان کس ناظر این کار بود. _ در این میان ، هرگاه این ناظر بودن، به امری زمانی تعلق گیرد، معادل فارسی آن درک کردن و وارد شدن است، یعنی وقتی گفته می شود :« شهِد یومَ الجمعة»، به این معنی است که روز جمعه را درک کرده است، اما اگر گفته شود « شهِد صلاة الجمعة» یعنی در نماز جمعه حاضر شده است. _ در آیات قرآن نیز همین معنی آمده است : « مَا شَهِدنا مَهلکَ أهلِه»(سوره نمل- آیه 42) یعنی قتل خانواده ی او را ندیدیم. _ بدین ترتیب ، شهادت به عنوان مصدر این فعل ، یک معنی بیشتر ندارد و آن « گواه بودن و حاضر و ناظر بودن» است، خواه این گواهی بر زمانی باشد ، خواه برای کسی ( به سود یا زیان او)؛ از همین رو است که وقتی گفته می شود فلان کس در دادگاه شهادت داد، یعنی بر ناظر بودن و آگاه بودن خود از ماجرا صحه گذاشت. مشهد، و جمع آن مَشاهِد در زبان عربی به این معانی می آید : _ منظر ،منظره، چشم انداز؛ مانند « لَهُ مَشهدَ رائعَ» یعنی آن را منظره ای شکوهمند بود. یا «مشهد وداع أسَر الشهداء فی مدینة مَشهَد» یعنی منظره خداحافظی خانواده ی شهیدان در شهر مشهد. _ جایگاه گواهی شهود؛ مانند «جاءفِلانَ إلی المَشهَد» یعنی فلانی به سوی جایگاه شهود آمد. _ حضور، پیش، مقابل، پیشگاه، پیش رو، پیش چشم؛ که این معنا در زبان فارسی هم کاربرد دارد؛ مانند :« این جواب به مشهد من که عبد الغفارم داد. یا مامون را گفت : نذر کرده بودی به مشهد من... ولیعهد از علویان کنی». _ شهادتگاه، شهادت جای، گورگاه، تربت؛که این معنا بیشتر در زبان فارسی رواج دارد. _ مشاهده؛ مانند این آیه قرآن کریم :«فَاختَلَفَ الاحزابُ مِن بَینِهم فَوَیلٌ لِلذینَ کَفَرُوا مِن مَشهَدِ یَومٍ عَظیمٍ»(سوره مریم- آیه 37) یعنی دسته های مختلف از میان آنها به اختلاف پرداختند، پس وای بر کسانی که کافر شدند از مشاهده ی روزی دهشتناک. _ با این تفاصیل می توان نتیجه گرفت که برابر نهاده ی مشهد، به ویژه آنگاه که به نام فردی افزوده می شود، کلمات محضر و آستان و بارگاه است و مشهد امام رضا(علیه السلام) یا مشهد مقدس یا مشهد رضوی،یا نفس کلمه مشهد که اینک به تنهایی بر شهر مشهد دلالت دارد، به معنی آستان مقدس امام رضا(علیه السلام) است و جایی که امام در آنجا حاضر است و ما در پیشگاه او و در برابر دیدگان بیدار او ایستاده ایم و برای وارد شدن به آستانش اجازه می طلبیم اَشهِدَ اَ نک تَشهِدَ مَقامی و تَردَ سَلامی... واین است معنی مشهد، نامی زنده و پویا نمادی از زیستن و شهود و حضور،و سرشار از زندگی و حیات و بالندگی. حتی اگر آن را به معنای شهادت نیز بگیریم، هیچگاه نباید از شور و نشاط آن کاسته شود؛ چه شهادت در همان معنای رایج فارسی آن نیز چیزی جز زندگی و حضور و نظارت نیست.
برچسبها: حكايات رضوي---- نام مشهد بر گرفته از کجاست [ دو شنبه 18 آبان 1394
] [ 7:52 ] [ مریم محمدی ]
[ |
|